Nieuwsbrief januari 2015: Wist u dat ... er nog altijd geen sluitende verklaring bestaat voor de naam Melderslo?

Waarom heet een plaats zoals hij heet? Waarom heet Amsterdam Amsterdam? Waarom Griendtsveen Griendtsveen? Waarom America America? Lottum Lottum? Hegelsom Hegelsom? Melderslo Melderslo? In het geval van Amsterdam, Griendtsveen en America is een verklaring voor de plaatsnaam vrij eenvoudig. Maar veel vaker komt het voor dat een plaatsnaam zich niet of bijna niet laat verklaren. Ook bij Melderslo is dit het geval.

Betekenis Melder(s)
De plaatsnaam Melderslo duikt in de late middeleeuwen voor het eerst op in schriftelijke bronnen. Hoe lang die naam op dat moment al bestond, valt niet meer te achterhalen.
Over de betekenis van de uitgang ‘-lo’ van Melderslo zijn de meeste geleerden het wel eens: ‘open plaats in een bos, plaats waar een bos dun begroeid is’ betekenen. Over de betekenis van ‘Melder’ doet daarentegen een groot aantal theorieën de ronde:

  • ‘Melder’ zou zijn afgeleid van de Germaanse naam Mildreda, die ‘mild’ zou betekenen;
  • ‘Melder(s)’ zou een persoonsnaam zijn;
  • ‘Melder(s)’ zou zijn afgeleid van de genitief van de voornaam Madalhêr. ‘Melderslo’ zou dan betekenen ‘het bos van Madalhêr’. De naam Madalhêr is op zijn beurt weer samengesteld uit ‘mathal’ (vergadering, gerechtsplaats) en ‘heri’ (volk, leger);
  • ‘Melder’ zou verband houden met het Germaanse woord ‘melr’, dat ‘zandheuvel’ betekent;
  • ‘Melder’ zou zijn afgeleid van het onkruid melde. Melderslo zou dan betekenen ‘open plaats in het bos begroeid met melde’.
Codex Nederlands-Limburgse toponiemen
In het najaar van 2014 verscheen de Codex Nederlands-Limburgse toponiemen. In dit 951 pagina’s tellende boek probeert de 97-jarige psycholoog, filosoof en historicus Arthur Schrijnemakers de betekenis van 1.160 Limburgse nederzettingsnamen te verklaren. Wie had verwacht hierin dan eindelijk de definitieve, sluitende verklaring voor de betekenis van ‘Melderslo’ te lezen, komt bedrogen uit. Schrijnemakers spreekt zich (op bladzijde 830-831) niet duidelijk voor een van bovengenoemde theorieën uit. Wel zegt hij een verband met de naam Madalhêr onwaarschijnlijk te vinden, omdat deze persoonsnaam in Limburg onbekend is. Hij ziet meer perspectief in een vergelijking met Meldert, een plaatsnaam die in België drie keer voorkomt (voor plaatsen gelegen nabij Aalst, Hasselt en Leuven). De Belgische etymoloog Albert Carnoy (1878-1961) zag in alle drie deze namen de plantnaam melde. Meldert zou dan een samentrekking zijn van ‘melda’ en ‘aard’ (tuingrond). Maar het is volgens Schrijnemakers de vraag of deze redenering ook op Melderslo van toepassing is. De s van Melderslo is daar immers nog niet mee verklaard. Schrijnemakers zegt over die s (bladzijde 831): ‘Het is niet zeker of deze een meervoud dan wel een genitief aanduidt.’
Atriplex_hortensis
Naam Melderslo afgeleid van plantnaam melde (Atriplex)?
Naar spinazie smakende tuinmelde (Atriplex hortensis)
kan gekookt of rauw aan salades toegevoegd worden
Merel
Hoogst onwaarschijnlijk dat naam Melderslo
verband houdt met vogelnaam merel

Conclusie
Wie weet het? Niemand weet het! Ook anno 2015 tasten we nog altijd in het duister over de precieze betekenis van de plaatsnaam Melderslo. Over één ding zijn de meeste deskundigen het overigens wel eens: dat ‘Melder’ op enige manier verband zou houden met de vogelnaam merel, is hoogst onwaarschijnlijk.


Bronnen:
1. C.A.H. Claassens, W.J. Moorman en P.A. Nellen, Melderslo destijds. De geschiedenis van Melderslo tot 1971 (Melderslo 1994) p. 11-12
2. P.J.J. Moors, ‘Plaatsnamen in Horst’, in: P.A.M. Geurts e.a. ed., Horster historiën. Fragmenten uit dertig eeuwen (Horst 1986) p. 36
3. A. Schrijnemakers, Codex Nederlands-Limburgse toponiemen. 1160 nederzettingsnamen, 1425 bronnen (Geleen 2014) p. 830-831


Nieuwsbrief gemist? Klik dan hier.
Help! Antwoord op een hulpvraag? Klik dan hier.
Afmelden nieuwsbrief of een ander aanmelden? Klik dan hier.