Nieuwsbrief maart 2008: Wist u dat ... het bijna 60 jaar geleden is dat het eerste nummer van het Melderslose dorpsblad De Kwaker verscheen?

Het begin

Na de Tweede Wereldoorlog ontstond in Melderslo de behoefte om de jaarprogramma’s van de verschillende verenigingen op elkaar af te stemmen. Zo kwam een contactcommissie tot stand. Hierin waren alle plaatselijke verenigingen vertegenwoordigd. Voorzitter van de commissie was de secretaris van de Boerenbond, Chris Claassens. Hij memoreerde in 1997 aan die eerste naoorlogse jaren: ‘Mededelingen aan hun leden deden de verenigingen door het opplakken van briefjes op een soort publicatiebord dat tegenover de kerk aan de muur van de Coöperatie was vastgemaakt. Vlak langs het luikje waardoor ’s zondags na de Hoogmis het eier- en melkgeld werd uitbetaald. Maar het kwam vaker voor dat die briefjes verloren gingen. Op een vergadering van de contactcommissie werd toen het idee geopperd om te komen tot een andere publicatiemogelijkheid. Dat werd op een vergadering van het boerenbondsbestuur doorgesproken. Want dat was de enige vereniging die over een typemachine beschikte en … die de uitgave van een wekelijks blaadje wilde en kon betalen.’

Aanschaf stencilmachine

Het bestuur van de Boerenbond stemde in mei 1948 in met de uitgave van een dorpsblad en schafte een stencilmachine aan. Op 1 juni zag het eerste nummer van het wekelijkse mededelingenblad – dat de naam De Kwaker ('kwaker' is afgeleid van het Melderslose 'omroeper') kreeg – het licht. Het werd gratis onder alle gezinnen van Melderslo verspreid. De oplage bedroeg in die begintijd 185 exemplaren. Chris Claassens stelde het blad op vrijdagavond samen: ‘De berichten moesten worden geordend en daarna uitgetypt op een stencil. Soms was het meten en passen om alles op een blad te krijgen. De stencils van die eerste jaren waren niet zo best en het is herhaaldelijk gebeurd dat ze tijdens het stencilen scheurden. Dan zat er niets anders op dan alles opnieuw te typen en maar hopen dat die stencil het zou houden. Het werd vaak echt nachtwerk.’ Het blad werd op zaterdag bij de lezers bezorgd door de familie Litjens. Die ontving daarvoor eerst 25 cent (in guldens) en later 1 cent per exemplaar.

Jarenlang nam de Boerenbond de kosten die het uitbrengen van De Kwaker met zich meebracht alleen op zich. In 1960 kwam hierin verandering toen een subsidiefonds werd opgericht. Hierin participeerden behalve de Boerenbond ook de Tuinbouwvereniging en de Boerenleenbank. De uitgave van De Kwaker werd voortaan uit dit fonds bekostigd.

Abonnementsgeld

In 1975 leek het er even op alsof De Kwaker zou verdwijnen. Door stijgende kosten was er sprake van een jaarlijks groeiend exploitatietekort. De deelnemers in het subsidiefonds konden en wilden niet langer meer voor de verliezen instaan. Daarmee was De Kwaker plotseling in acuut levensgevaar. Het Comité Dorpsbelangen – een voorloper van de dorpsraad – stak echter een helpende hand toe. Het comité richtte een ‘Commissie De Kwaker’ op. Die zette een nieuwe lijn uit om de kosten te kunnen dekken. Om de baten en de lasten met elkaar in evenwicht te brengen, werd besloten voortaan abonnementsgeld te gaan heffen. De hieruit voortvloeiende inkomsten werden aangevuld met de opbrengsten van advertenties.

Ook een tweede financiële crisis in 1979 wist De Kwaker te overleven. Dit was vooral te danken aan de inzet van Grada Cox-Keijsers. Zij voerde gedurende tien jaar de redactie en was bovendien verantwoordelijk voor de financiële administratie. Sinds 1989 wordt het blad, dat inmiddels een oplage heeft van meer dan vijfhonderd exemplaren, samengesteld door Toos Derks. Sinds 1995 is De Kwaker ondergebracht in een stichting. Toch bestaan er nog steeds nauwe banden met de dorpsraad. Statutair is namelijk bepaald dat het bestuur van Stichting De Kwaker uit enkele leden van de dorpsraad bestaat.

Op de website zijn zeven Kwakers ontsloten uit de volgende jaren: 1948, 1954, 1960, 1970, 1980, 1990 en 2000. Opvallende zaken door de jaren heen: verschillend papierformaat, toename van aantal advertenties, aantal pagina's en afbeeldingen.

Logo's van De Kwaker door de jaren heen:

Heeft u nog oude Kwakers van 1978 of eerder?

Met heel veel pijn en moeite is de Stichting Geschiedenis Melderslo er bij het opruimen van de kantoren van de Boerenbond in geslaagd een aantal jaargangen van De Kwaker van de ondergang te redden. Veel nummers waren al aan- en opgevreten door de muizen. Mede daardoor is de verzameling van Stichting Geschiedenis Melderslo helaas niet compleet. Wie heeft nog Kwakers van jaar 31 (1978-1979) of eerder om de gaten in het archief te vullen? Zo ja, neem dan contact op.

Voor deze nieuwsbrief is gebruikgemaakt van de volgende bronnen:

1. Melderslo destijds. De geschiedenis van Melderslo tot 1971 (Melderslo 1994) 103 en 131
2. Loe Derix, ‘Nieuws- en mededelingenbladen in de gemeente Horst. In het bijzonder de weekbladen uitgegeven door Drukkerij Van Lieshout’ in: Horster historiën 5 (Horst 1999) 241
3. Dorpsgids Melderslo (juni 1997)

Nieuwsbrief gemist? Klik dan hier.