Nieuwsbrief april 2011: Wist u dat ... in Melderslo minstens 4 broedplaatsen van Tyto alba guttato?

Rond 1988 kwam Piet Lenssen in contact met Pierre Maessen van de vogelwerkgroep Grubbenvorst. Er had een artikel gestaan in een dagblad over de bescherming van de kerkuil en dat er onvoldoende plekken waren waar de uil nog kon broeden. Dit bracht Piet op het idee om een nest te bouwen boven in zijn schuur aan de Losbaan.

Kerkuil. Extra aandacht & bescherming
De kerkuil is een beschermde en nuttige vogel die op de Nederlandse rode lijst staat. Hij leeft hoofdzakelijk van muizen die hij in het nachtelijk donker kan vangen door zijn scherp zicht en gehoor. Het soort dat in Nederland het meest voorkomt is de Tyto alba guttato (foto 1). Het aantal broedparen in Nederland wordt geschat op 1.150 - 2.000 (jaar 2007). De vogel is onder de vleugels wit en aan de bovenzijde grijs oranje bruin. In de vlucht 's avonds lijkt het een witte vogel.
Zijn jachtterrein is veelal in het open veld, langs heggen, windsingels  en ook rondom boerderijgebouwen te vinden. Ook wel in open schuren, zeker als het buiten door regen en veel wind slecht weer is voor de jacht.
Hij wordt pas actief een uur na zonsondergang en heeft dus weinig licht nodig. Tijdens de jacht vlieg hij in het donker op een hoogte van 1 tot 3 meter. Dit is de reden dat hij gauw slachtoffer van verkeer is. Zijn prooi bestaat voor 98 procent uit muizen.
Open schuren en hooischelven waar de kerkuil kan broeden zijn er steeds minder, daarom worden er door de Kerkuilenwerkgroep Nederland sinds de jaren 1980 op diverse plekken uilenkasten geplaatst.

Uilenkast op Losbaan
Het duurde niet lang of Pierre bezorgde bij Piet, in 1988, een stevig gebouwde uilenkast op de boerderij waar hij toen woonde: Losbaan 6. Nu kwam de opgave deze kast boven in de nok van de schuur geïnstalleerd te krijgen. Eerst moest Piet 8 meter hoog een vlieggat uitkappen door een dikke muur en een ronding metselen (foto 2). Hierna moest de kast naar boven getakeld worden en met een meter lange gang aan de vliegopening bevestigd worden. Al met al een heel karwei. De kast moest niet vast tegen de binnengevel hangen maar door een nauwe gang bereikbaar zijn. Uilen willen namelijk graag donker zitten.
In Lottum op Kaldenbroek en in Houthuizen waren al enkele uilenkasten regelmatig bewoond door kerkuilen. De jongen die hier uitvlogen verspreidden zich in de omgeving. Het duurde dan ook niet lang of de eerste kerkuilen vertoonden zich. In de avond waren ze goed te zien en te horen.
Op de boerderij van Piet werd destijds de uilenkast niet permanent bewoond. Toch was er regelmatig bezoek. Dit was te zien aan de uilenballen die onder op de grond en op de dakhelling lagen. Misschien was de uilenkast als broedplaats minder goed geschikt omdat er vlakbij een hoge beukenheg stond.

Uilenkasten op Museum De Locht
In het voorjaar van 1990 plaatste Piet een uilenkast boven in de schuur van het kort daarvoor geopende Museum De Locht (foto 3). Er overnachtten hier al gauw enkele kerkuilen. Dikwijls was het balts- en blaasgeluid goed te horen. Op een avond kwam een van de vrijwilligers angstig van de zolder naar beneden. Hij had een verdacht hijgend geluid gehoord. Inbrekers? Samen met een collega ging hij nogmaals naar boven op zoek naar de "inbreker". Al snel kwam de aap uit de mouw. Het geluid bleek afkomstig te zijn uit de uilenkast waarin jonge uilen zaten.
In 1994 werden in deze uilenkast vier jongen uitgebroed (foto 4). Deze vier jongen zijn niet geringd omdat ze plotseling uitgevlogen waren. Nadien verbleven er  soms uilen maar ook werd het nest dikwijls ingenomen door duiven of kauwen.

Een tweede nestkast werd, rond 1998, geplaatst bovenin de smederij van het museum. Op 5 meter hoogte. Deze nestkast werd bewoond door diverse soorten vogels. Er broedde zelfs een keer een Carolina-eend op deze grote hoogte. Het nest en de eieren zijn toen maar naar beneden gehaald omdat anders de jongen - na het uitkomen - naar beneden zouden vallen.  De kerkuil bleef weg. Hij voelde zich blijkbaar niet 'happy' op een museum.

Uilenkast Massenweg
In 1998 heeft Piet een uilenkast opgehangen bij Jeu Janssen op Massenweg 6. Er verbleven daar al kerkuilen  in de schuur boven op de balken. Zij bevuilden de schuur en de caravans die daar stonden. Het vlieggat in de gevel was direct na de bevrijding gemaakt door Engelse soldaten voor de uitkijk richting Lottum. De uilen gebruikten dit gat voor toegang tot de schuur. Dit bestaande vlieggat was de ideale plek om de nieuwe kast te bevestigen. Jeu was van de overlast af. De hier geplaatste kast bleek een vruchtbaar nest te zijn.

Verslag Pierre Maessen over de kerkuilenkast bij Janssen:

Broedplaatsen gemist?
Weet u nog andere broedplaatsen van kerkuilen of andere uilen in Melderslo?

Meer informatie:
1. Wikipedia over kerkuil
2. Kerkuilenwerkgroep Nederland
3. Via webcam kijken naar een Steenuil of Oehoe

Met dank aan:
Pierre Maessen en Piet Lenssen

Nieuwsbrief gemist? Klik dan hier.
Help! Antwoord op een hulpvraag? Klik dan hier.
Afmelden nieuwsbrief of een ander aanmelden? Klik dan hier.