Nieuwsbrief november 2007: Wist u dat ... ergens bij de Boomshof sinds 44 jaar een gouden ring ligt?

In wat nu Melderslo is lagen in de Middeleeuwen een aantal verspreid liggende boerderijen aan twee grote voor landbouw geschikte velden: het Melderslose veld en het Eikelenbosserveld. Al in de 15e eeuw waren er in Melderslo bewoners "Van den Boom" of "Van den Boem". Het is niet met zekerheid vast te stellen of deze mensen vernoemd waren naar een boerderij met die naam of dat er een boerderij vernoemd was naar een familie met die naam. Een 'wat was er eerder: de kip of het ei' verhaal. De verkoop van de Boomshof van Bartel van Boom aan het Armenbestuur in 1828 bewijst dat de boerderij van destijds lag op de plek van de huidige Boomshof.

De Boomshof ligt aan de rand van het Melderslose veld aan de huidige Hogeweg. Met betrekking tot het woonstalhuis - dit is een woning en een stal voor de dieren onder 1 dak - zijn minimaal 3 bouwfasen te onderkennen. In de eerste fase (? -18e eeuw) lag de boerderij in het verlengde van de tegenwoordige Boomshof, circa 20 meter oostwaarts. Een deel van de fundamenten van deze oude boerderij bevinden zich nu nog in de grond naast de waterput. In de tweede fase (18e eeuw - 1880) lag de boerderij op de plek van het huidige woonstalhuis. Het woonstalhuis verkeerde rond 1880 in een dermate slechte staat dat de eigenaar, het Burgerlijk Armbestuur besloot tot herbouw over te gaan. Dit is de derde fase (1880-heden). Sinds deze herbouw is de Boomshof nagenoeg onveranderd gebleven. De plaquette hiernaast, die zich in gevel van de boerderij bevindt, herinnert aan de aankoop door het Burgerlijk Armbestuur in 1828 (er staat: 1827) en dateert uit 1880.

In 1826 kreeg het Burgerlijk Armbestuur van de gemeente Horst een schenking van iemand die in Horst geboren was en die zijn fortuin gemaakt had met de verkoop van kachels in Amsterdam. Deze schenking vond plaats onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat het "Burgerlijk Armbestuur voor de armen van Horst" voor het bedrag van de schenking in de nabijheid van Horst "landerijen" zou kopen. Van een deel van de schenking werd in 1828 de Boomshof met ruim 18 hectare grond gekocht. Wat was het doel van deze constructie? De schenker deed "goed" door vermogen weg te geven. Het Armbestuur kon als een rentmeester "goed" doen door het vermogen te investeren in onroerend goed en te laten renderen door de boerderij te verpachten. De pachter betaalde een pachtsom en was in staat met het restant van de opbrengst zijn gezin te onderhouden. Het Armbestuur was in staat met de pachtsom "goed" te doen voor de armen van Horst. Merk op, dit was in een tijd dat de centrale overheid nog geen bijstand, met het wettelijk recht op een sociaal minimum, verleende aan armen en behoeftigen - hiervan was pas sprake vanaf het jaar 1963. Bijstand als liefdadigheid werd destijds, met enige willekeur en met name aan ideologische soortgenoten, door kerken, particulieren en lagere overheden verleend.

Linker foto: Overzichtsfoto rond 1960 van de derde bouwfase. Herbouwd werden het woonstalhuis in 1880 en de vrijstaande schuur in 1894. Ook werd een nieuw bakhuis tegen het woonstalhuis aangebouwd in 1889.

Middelste kaart: Op de Tranchotkaart van 1803-1820 is het oudste bovenaanzicht van de boerderij 'Te Booms' te zien.

Rechter kaart: De Boomshof ligt aan de rand van het Melderslose veld. Tot 1989 liep een van de onverharde wegen van Horst naar Lottum over de Hogeweg. In voornoemd jaar werd deze weg doorgetrokken. Hiervan is filmmateriaal beschikbaar. Sindsdien ligt de Boomshof rustig aan een zandweg.

De laatste boer op de Boomshof was Gerrit Spreeuwenberg. Deze nam de pacht van zijn vader Gerard over. In 1975 kocht Gerrit de boerderij van de gemeente. Gerrit en zijn vader verbouwden: aardappelen, rogge, haver, boekwijt en bieten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) werd er ook tabak en koolzaad verbouwd. Vanaf 1944 werden er ook asperges verbouwd. De veestapel bestond bij Gerrit uit: 16 koeien, 6 varkenszeugen, 46 mestvarkens, 250 kippen en 1 belgische knol voor de show. Het werk op het veld werd gedaan met een tractor.

In de Tweede Wereldoorlog verbleven er twee onderduikers op de Boomshof: Max van Spanje uit Utrecht en Jan Hurkmans uit Venlo. De schuilkelder bevond zich naast de vrijstaande schuur: 60 cm diep in de grond. De van balken en planken gemaakte schuilkelder was overdekt met zand en stro. In de nacht van 8 op 9 april 1943 vielen er 6 fosfor- of brandbommen in de vrijstaande schuur. Deze gingen niet af omdat Gerard ze tijdig onschadelijk kon maken met zand.

Sinds de aankoop van de Boomshof door het Armbestuur in 1828 tot het moment dat Gerrit Spreeuwenberg in 1975 de boerderij met een paar kavels kocht hebben de volgende 14 stukken grond of kavels "behoord" tot de boerderij. In totaal was het ruim 18 hectare grond. Meer over kavels >>

De recentelijk uitgevoerde archeologische inventarisatie in Melderslo heeft geen bijzondere vermeldenswaardige vondsten opgeleverd bij de Boomshof. Wel gaf Gerrit aan dat hij 44 jaar geleden zijn trouwring kwijtgeraakt is "ergens bij of in de buurt van de Boomshof". Kortom, vindt u een gouden ring met de datum "26 november 1957" met de letters "G.S." (initialen van Gerrit Spreeuwenberg) en "A.V." (initialen van Annie Vullings) dan weet u wie de rechtmatige eigenaar is.

Meer achtergrondinformatie:

1. Op www.geschiedenismelderslo.nl staan verschillende oude kaarten van Melderslo. Klik hier voor rechtstreekse toegang
2. De Boomshof is een gemeentelijk monument. Letterlijke tekst van de monumentomschrijving van de Boomshof
3. Meer foto's van de Boomshof en een film rond 1960
4. Meer informatie over de verschillende typen boerderijen in Melderslo en foto's daarvan
5. Geschiedenis van liefdadigheid (latijn 'Charitas') vanaf 1500

Bronnen:

Deze nieuwsbrief is gebaseerd op informatie uit 'Horster historiën, deel 4' en 'Melderslo Destijds' en een interview met Gerrit Spreeuwenberg (de voormalige bewoner) en Wim en Jessie Riechelman (de huidige bewoners) op 8 november 2007. Bij deze nieuwsbrief is geen gebruik gemaakt van het archief van het Burgerlijk Armbestuur Horst. Misschien komt er in de toekomst nog aanvullende informatie uit deze bron over de Boomshof boven tafel.

Nieuwsbrief gemist? Klik dan hier.