Nieuwsbrief november 2008: Wist u dat ... Melderslo ooit een afdeling van de Heilige Familie had?

Om het geloofsleven te stimuleren, was het in de tijd van het Rijke Roomse Leven gebruikelijk dat parochies hun eigen broederschappen en congregaties hadden. Deze verenigingen van rooms-katholieke leken waren gericht op de verering van een of meerdere heiligen of een religieus symbool. Met name in de jaren 1930 kwamen deze en andere godsdienstige verenigingen en initiatieven tot grote bloei. Na de Tweede Wereldoorlog en met name vanaf de jaren 1960, zouden ze, onder invloed van maatschappelijke en kerkelijke veranderingen, geleidelijk bijna allemaal een zachte dood sterven. Zo ook in Melderslo.

Vaandel Heilige Familie Vaandel Sint Oda Melderslose congregaties en broederschappen
Binnen twee jaar nadat Melderslo in 1921 kerkelijke zelfstandigheid had gekregen, waren er al een meisjescongregatie, een broederschap van Onze Lieve Vrouw van Altijddurende Bijstand, een broederschap van de Heilige Oda en een afdeling van de Heilige Familie opgericht. De eerste Melderslose broederschap was die van de Heilige Oda. Ze kreeg bisschoppelijke goedkeuring op 22 november 1921 en was gericht op ‘de verheerlijking Gods door de vereering der H. Oda’. Op 8 december 1921 volgde de oprichting van de broederschap van Onze Lieve Vrouw van Altijddurende Bijstand. Diezelfde dag kwam er ook een aan Maria toegewijde meisjescongregatie tot stand. Ze was bestemd voor meisjes ouder dan twaalf jaar. Aanvankelijk vonden er elke eerste en derde zondag van de maand na het lof bijeenkomsten plaats.

Oprichting Heilige Familie
Begin 1922 kreeg rector Mulder bisschoppelijke toestemming om ook een mannelijke tegenhanger van de meisjescongregatie, de Heilige Familie, op te richten. Toch duurde het nog geruime tijd alvorens die afdeling daadwerkelijk van de grond kwam. De officiële oprichtingsdatum is 4 maart 1923. Bij het eerste opdrachtsfeest waren negentig leden aanwezig. J. Verheggen, aalmoezenier uit Maastricht, was speciaal gekomen om te preken en biecht te horen. Hij benadrukte onder meer hoe gelukkig de mensen waren die op het platteland leefden: ‘In gloedvolle woorden schetste hij het geluk der bevolking van het land boven het schijngeluk van de stad.’

Afwezigen
Al voor de Tweede Wereldoorlog klaagde pastoor Eggelen (pastoor van Melderslo 1938-1940) dat het aantal afwezigen op de bijeenkomsten van de Heilige Familie veel te hoog lag: ‘Op de vergadering der H. Familie op zondag 12 juni waren ruim 40 absenten! Dat is te veel.’ Na de Tweede Wereldoorlog vonden de bijeenkomsten van de Heilige Familie niet vaker dan eenmaal per maand plaats en duurden niet langer dan drie kwartier.

Persoonlijke herinnering
Zoals zoveel Melderslose jongens werd ook Hay van Kuijck begin jaren 1950 lid van de Heilige Familie. Hij zette zijn herinneringen daaraan op de eerste zondag van dit jaar op papier:

Vaandel Heilige Familie bij eerstesteenlegging kerk op 5 augustus 1951 Titelpagina van handboek Heilige Familie Heilige Familie medailles voorzijde Heilige Familie medailles achterzijde

Vergeten Familiedag
Op deze zondag, de eerste van het nieuwe jaar, werd ongeveer veertig tot vijftig jaar geleden nog het ‘Familie’feest gevierd. Niet van je eigen familie, wat natuurlijk ook mogelijk was, maar van de Heilige Familie van Nazareth. Een kerkelijk feest dus. Dit werd niet alleen hier in het Roomse zuiden gevierd, maar ook ver daarbuiten, tot in Amerika toe. Deze Familie was een aartsbroederschap van mannen en jongemannen, die enkele tientallen jaren na haar oprichting reeds meer dan 400.000 leden telde. De stichter van deze broederschap was Henricus Hubertus Belletable, geboren te Venlo, april 1813. Hij was later kapitein der genie en commandant te Hoei, waar hij in december 1855 overleed.

De eerste vergaderingen vonden plaats in 1844 te Luik met enkele mensen die hij voor zijn plannen had gewonnen. Hoe het verder allemaal liep en geregeld werd, staat te lezen onder ‘Statuten en oefeningen voor de aartsbroederschap van de H. Familie’ in het Familie-handboekje (foto titelpagina). Dit boekje werd verkregen bij opgave als aspirant lid. De opdracht deed je een jaar later, op het Familiefeest begin januari. Hierbij kwam nog een prent en een medaille.
De ‘Familie’, zoals ze altijd werd genoemd, de maandelijkse bijeenkomst dus, vond plaats iedere tweede zondag van de maand na het lof. Dit duurde ongeveer een goed half uur en bestond uit zang, gebed en een preek van pastoor, die er tevens op tegen was dat er op die middag gevoetbald werd. Ook werd er door de prefecten, die je kunt vergelijken met een vertegenwoordiger van een paar straten of buurtschap, opgetekend wie er wel of niet aanwezig was.
Met processie had de Familie ook een bepaalde plaats, ze droegen daarbij ook hun medaille (foto medailles). Meestal waren er ook jaarlijks wel een paar jubilarissen, die bijvoorbeeld vijftig of zestig jaar lid waren. Bij een jubileum hoorde een gouden medaille en een beeld van Henri Belletable, gebracht door pastoor. Dit bezoekje verliep natuurlijk niet zonder een paar borreltjes en een sigaar.
De Familie van Henri Belletable is niet meer, maar in Venlo staat bij de Familiekerk nog steeds een standbeeld van deze man en oprichter. Ook is er een straat naar hem genoemd. Toch nog een paar mooie herinneringen die zijn gebleven.

 

Meer achtergrondinformatie:

  1. Over het Rijke Roomse Leven
  2. Wikipedia over de aartsbroederschap van de Heilige Familie
  3. Over broederschappen in de negentiende eeuw
  4. Over Henri Belletable

Geraadpleegde literatuur
C.A.H. Claassens, W.J. Moorman, P.A. Nellen, Melderslo destijds. De geschiedenis van Melderslo tot 1971 (Melderslo 1994) p. 86-88

Nieuwsbrief gemist? Klik dan hier.