Nieuwsbrief juni 2008: Wist u dat ... Melderslo pas sinds 1974 een eigen kermis heeft?
Eind juli barst in Melderslo het kermisgeweld weer los. In deze nieuwsbrief kijken we terug op het ontstaan van de kermis in Melderslo.
Kermisgeschiedenis
Kermis is een volksfeest met een geschiedenis van eeuwen. Van oorsprong is de kermis een jaarmarkt ter gelegenheid van de wijdingsdag van de plaatselijke patroonheilige. Het woord is dan ook een verbastering van kerkmis of kerke-misse. De oudste kermissen in Nederland zijn gehouden in Wijk bij Duurstede en vermoedelijk enige tijd later in Utrecht. De eerste vermelding van een Utrechtse kermis dateert van 26 juni 1023, de dag dat de Sint-Maartenskerk werd gewijd. De geschiedenis van de Horster kermis voert terug tot 1501. In dat jaar verleende de hertog van Gelre het privilege om twee markten per jaar te houden. Deze groeiden uit tot de nog altijd bestaande kermissen in mei en september.
‘Boerenkermis’ in Melderslo
Melderslo bestond tot het begin van de twintigste eeuw uit een aantal verspreid liggende boerderijen en eenvoudige woningen. Een kerk, een school en andere gemeenschappelijke voorzieningen waren er niet te vinden. Ook van een kermis was geen sprake: inwoners van Melderslo die kermis wilden vieren, togen naar Horst. Zelfs toen Melderslo in de loop van de twintigste eeuw uitgroeide tot een volwaardig dorp moest het nog heel lang wachten op een eigen jaarlijkse kermis. Voor zover valt na te gaan, bleef het tot de jaren zeventig bij een in 1936 gehouden zogenaamde boerenkermis. Die werd gehouden op zaterdag 15 en zondag 16 augustus. Volgens een krantenbericht waren hier "dingen te zien, die nog nooit op een kermis vertoond zijn". Wat die dingen waren, is helaas onbekend. Evenmin is duidelijk waar de kermis plaatsvond. Vast staat wel dat er meerdere tenten waren en dat de opbrengst ten goede kwam aan de Sint-Odakerk. De belangstelling overtrof de stoutste verwachtingen, zodat na aftrek van alle kosten een bedrag van 1100 gulden resteerde voor de kerk.
Paradijsvogels
Na de ‘boerenkermis’ van 1936 bleef het op kermisgebied lange tijd stil in Melderslo. Het duurde tot 1972 voordat De Paradijsvogels het initiatief nam tot een kermis. Die vond plaats op zaterdag 4, zondag 5 en maandag 6 november en werd georganiseerd ter gelegenheid van het 12,5 jarig bestaan van deze ontspanningsvereniging. De opbrengst kwam ten goede aan een te realiseren jeugdhuis in Melderslo. De attracties varieerden van autoscooters tot een viskraam. Op zondagochtend was er in diverse café’s ‘frühschoppen’ en ’s avonds was er telkens gelegenheid tot dansen in de twee zalen die het dorp toen nog rijk was. Het gemeentebestuur had overigens alleen toestemming verleend voor de kermis op voorwaarde dat het bij een eenmalig evenement zou blijven.
Enquête
De door De Paradijsvogels georganiseerde kermis was een groot succes. Dit leidde ertoe dat er meteen stemmen opgingen om voortaan jaarlijks een kermis te houden. Het Comité Dorpsbelangen – de voorloper van de dorpsraad – peilde in januari 1973 door middel van een enquête de belangstelling onder de bevolking van Melderslo. Maar liefst 62% van de inwoners bleek voorstander van een jaarlijkse kermis in Melderslo. In Horst was het enthousiasme minder groot. De plaatselijke kasteleins vreesden een aanzienlijke derving van inkomsten. Ook diverse gemeenteraadsleden hadden zo hun vraagtekens en vroegen zich af waarom het gemeentebestuur in zou moeten stemmen met een jaarlijkse Melderslose kermis. Het college wees vervolgens op het brede draagvlak onder de bevolking, op de wens om ook in het eigen dorp een gelegenheid te hebben om uit te gaan en tenslotte op het bezwaar om met kinderen steeds naar de kermis in Horst te moeten gaan. De gemeenteraad liet zich uiteindelijk door deze argumenten overtuigen en stemde op 15 oktober 1973 in met het voorstel om vanaf 1974 voortaan jaarlijks een kermis in Melderslo te houden.
Nieuwe traditie
Besloten werd de Melderslose kermis telkens te laten beginnen op de zaterdag voorafgaand aan de laatste zondag van juli. Hiervoor werd gekozen omdat de concurrentie van kermissen in de buurt dan het minst groot was. En zo werd zaterdag 27 juli dan tot een historische dag in de geschiedenis van Melderslo. ’s Middags om twee uur werd de eerste echte kermis officieel geopend. Een nieuwe traditie was geboren! Harry Litjens herinnert zich van die eerste kermissen: "Het matinee in de zaal, dat in de voormiddag begon, was een echt dorpsfeest. Er werd gedanst, gekletst en gedronken. Er stonden een carrousel, een schietkraam, een ballenkraam, een rups, botsauto’s en natuurlijk de snoepkraam van Camps. Het was een echt dorpsfeest. Iedereen was er: niet alleen vaders, moeders, kinderen en grootouders maar vaak ook familieleden die al jaren niet meer in Melderslo woonden. Later kwamen er steeds meer vakantiegangers, waardoor het dorpsfeest voor de eigen mensen anders werd."
‘Camps Mop’
Tot de vaste attracties van de kermis in Melderslo behoorde vele jaren de snoepkraam van de familie Camps. De Horster bakker Lowie Camps zette omstreeks 1870 tijdens de kermis in Horst een paar planken op schragen en hing daar een zeil boven. Op de planken zette hij zijn waren zoals speculaas, koek en oliebollen. Dit was het begin van de lange verbinding tussen de familie Camps en de kermissen in deze streek. Lowie was ook de schepper van de beroemde ‘Camps Mop’, een ronde koek met een gat in het midden.
Klik hier voor het recept.
Heeft u nog foto's van de kermis in 1936, 1972 of 1974?
Tot op heden zijn er geen foto's bekend van de 'boerenkermis' in 1936, de eenmalige kermis van 1972 en de eerste jaarlijkse kermis van 1974. Wie heeft foto's of films? Zo ja, neem dan contact op.
Meer informatie
- Wikipedia over kermis
- Een geschiedenis van de kermis
- Over de ronde koek met naam 'Camps Mop', kraam van familie Camps en knipsels
- Over de kermis in Broekhuizen omstreeks 1890 in: Een speelse handleiding en reisgenoot voor een bezoek aan onze musea. 1840-1940. Een eeuw in Horst aan de Maas (Horst 2008)
- Over de kermis in Venray: Sjef Verlinden, Van kerkmis tot kermis. De Venrayse kermis! (Venray 1992)
Bronnen
- Nieuwe Venlosche Courant 14 en 20 augustus 1936
- Dagblad voor Noord-Limburg november 1972, 16 januari 1973, 24 maart 1973, 15 juni 1973 en
19 juni 1973 - De Echo van Noord-Limburg 19 oktober 1973
- Nieuwsbrief De Locht 3e jaargang nr. 4, augustus 1995
- Gemeentearchief Horst aan de Maas
Dank
Wij danken de heer Wim Versleijen van de gemeente Horst voor het verstrekken van kopieën uit het gemeentearchief en de heer Piet Camps voor het verstrekken van informatie over de familie Camps.
Nieuwsbrief gemist? Klik dan hier.