Nieuwsbrief september 2017. Wist u dat ... in vijftiger jaren van vorige eeuw moelbaeren werden geplukt in Kasteelse bossen voor levering naar veiling?
Het is algemeen bekend dat er vroeger, tot de 60-tiger jaren van de vorige eeuw, nog veel bosbessen (zeg: moelbaeren) stonden in de Kasteelse bossen. Nadien is dit in snel tempo achteruit gegaan, de oorzaak van de achteruitgang van de vegetatie van de wilde bosbes, Vaccinium Myrtillus, is onduidelijk, algemeen wordt aangenomen dat dit door klimatologische omstandigheden gekomen is. Er was later ook minder licht in de bossen door te dichte begroeing.
Op enkele plaatsen staan ze nog, wie de wandelroute het Melders Ommetje volgt, komt nog plekken tegen waar de wilde bosbes zich nog gehandhaafd heeft. Naast de officiële naam de Kasteelse bossen, wordt zeker door de oudere generatie, de naam Moelbaeren bos nog algemeen gebruikt. De bewoners van de Konijnswarande hadden vroeger een streepje voor, het gehucht lag vlak tegen het bos aan.
Kaart 1890 (uitgave 1915). Konijnswarande.
Wiel Custers (80 jaar) vertelt:
Wij woonden vlak bij de moelbaeren bos, wij kenden het bos goed en ook de plaatsen waar de beste moelbaeren stonden, de meeste bessen werden rechts van de huidige Nachtegaal laan geplukt, ook wel het Slooierbos genoemd. In het bos waren evenwijdig aan elkaar ondiepe slootjes gegraven, de ruimte tussenin werd een rabat genoemd.
Er waren ook wel kinderen uit Horst bezig met plukken, er was soms wel enige rivaliteit onder elkaar, er werd dan soms geroepen “deze rabat is van de Melderse”, zodoende probeerden we deze plukkers naar een andere rabat te sturen.
Plukken voor de veiling
In het seizoen hebben wij, de familie Custers en de familie Vissers wel eens bessen geplukt voor de veiling, het is geweest in de jaren 1946-47, wij moesten deze dan ‘s avonds tussen 7 en 8 uur naar de boerenbond brengen, ze werden daar door Theeuwen Petran, een vaste werknemer van de boerenbond, in ontvangst genomen, deze zorgde voor transport naar de veiling in Venlo. Het ging maar om kleine partijen, dus maar enkele kartonnen doosjes van 2,5 kilo met rondom cellofaan papier erin. De wilde moelbaeren stonden niet in trosjes maar stonden enkelvoudig aan de struiken, dus het was al moeilijk om enkele doosjes bij elkaar te krijgen.
Riet Marcellis (88 jaar) vertelt:
Wij, de familie Marcellis woonden vlak tegen het bos aan. Het was algemeen bekend en gezegd, met Sint Petrus en Paulus zijn de moelbaeren rijp, dit was op 29 juni, het was toen nog een heiligendag, vanaf die dag kon er meestal ook geplukt worden.
Wij woonden vlak bij het bos, als mijn moeder graag moelbaeren pannenkoek bakte, zei ze tegen een van de jongens “ga eens wat plukken”, een van hen ging dan met een leeg stroopblikje of kommetje het bos in en was al gauw terug, we genoten dan van de heerlijke moelbaeren pannenkoek.
In het volle seizoen maakte ze ook flink wat moelbaeren in, in weckglazen, als er in de winter dan iemand ziek was, werd een glas open gemaakt en gezeefd, de zieke kreeg dan het vitamine rijke sap te drinken. Voor de veiling hebben wij er nooit geplukt. De meeste moelbaeren stonden in het grote bos rondom de eendenkooi, een open water middenin het bos, algemeen bekend als “het Endekuulke”, het bos werd ook wel Slooierbos genoemd, naar boerderij De Slooi.
Onze meester op school, meester Luuk Lucassen had ook graag moelbaeren, hij vroeg dan op woensdagmorgen, het is geweest in de jaren 1937-1938, “kunnen jullie vanmiddag voor mij plukken, dan krijgen jullie morgen allemaal een prentje”. Er waren dan 's middags wel een 10 tot 15-tal kinderen aan het plukken, hij kwam dan rond vier uur de bessen ophalen, soms wel bijna een hele emmer hadden we dan geplukt. Dat prentje hadden we wel verdiend, de muggenbulten kregen we extra. Tegen de muggen maakten we notenbladeren kort, hiermee wreven we de armen en benen in, dit hielp wel, maar er waren niet altijd notenbladeren beschikbaar.
We waren thuis met zeven kinderen, maar hadden maar een fiets, dit vonden we niet erg, want we woonden midden tussen Horst en Melderslo, beide afstanden waren gemakkelijk te lopen.
Winkeltje
Het was ook in de tijd dat het winkeltje “Michelke” er nog was, dit was een snoep- en koekjes winkeltje, het was gevestigd in het thans nog bestaande pand, Danielweg 40, het was toen maar een zandweg, het lag op onze weg naar de school in Melderslo. Het werd gerund door de familie Hendrix, tot rond 1940, hierna is men opgehouden met de winkel. (De grote winkelbussen waarin de snoep en koekjes bewaard werden staan nu in Museum De Locht.)
In latere jaren ging een meester of schooljuf op een middag met de klas gezamenlijk ook wel eens moelbaeren plukken, de vermaning vooraf neem notenbladeren mee tegen de muggen, werd ter harte genomen, maar de wijze van toepassen verschilde wel eens, zich inwrijven had blijkbaar een beter effect dan ze in de zak of jas steken. Na 1948 werd het plukken snel minder, zoals voornoemd, het gewas in de bossen ging snel achteruit.
De moelbaeren hadden ook veel geleden tijdens de oorlog in het bos vlak bij ons huis, vertelt Riet verder, door het kappen van bomen en het transport hiervan, dit gebeurde door de Duitsers in 1944, die vooraan in het bos aan de Konijnswarande bunkers bouwden van boomstammen.
Opkomst trosbosbes voor de veredelde blauwe bosbes
Van Well, boomkweker, woonde aan de Venrayseweg, hij ging wel eens met de kinderen wandelen in de moelbaerenbos, hij zag hoe zijn kinderen de moelbaeren plukten en gretig opaten. Toen kwam hij op het idee bosbessen te gaan telen. Hij verhuisde naar Helenaveen en begon daar met de teelt van de trosbosbes. Hij kocht planten in Amerika, daar was men al verder gevorderd met de teelt van de andere variëteit, de veredelde blauwe bosbes, Vaccinium Corymbosum, hiervan staan de bessen in trosjes en deze zijn ook dikker.
Intussen is Melderslo een blauwe bessendorp geworden, er staan inmiddels enkele honderden hectares van deze teelt, maar de ontwikkeling van deze teelt in de regio is een ander verhaal.
Foto 1. Jaar 2017. Moelbaeren in de Kasteelse bossen.
Foto 2. Jaar 2017. Moelbaeren in de Kasteelse bossen.
Oudere nieuwsbrief ook over moelbaeren. Juni 2012 'Wist u dat ... de moelbaeretijd weer is aangebroken?'