Nieuwsbrief februari 2008: Wist u dat ... Melderslo opgenomen is in de internet encyclopedie Wikipedia?

Hieronder de bijdrage van Geschiedenis Melderslo aan het artikel 'Melderslo' in de internet encyclopedie Wikipedia. Ook u kunt hier zelf uw bijdrage aan leveren. Het origineel is te vinden op: http://nl.wikipedia.org/wiki/Melderslo. Hieronder hebben wij een momentopname staan van het artikel zoals het is op 29/2/2008.

Melderslo

Melderslo (dialect: de Melderse) is een kerkdorp van de Nederlandse gemeente Horst aan de Maas. Het dorp telt 1.969 inwoners (per 1 januari 2007) en ligt op 23 meter Normaal Amsterdams Peil. Het dorp is rond 1400 ontstaan uit drie ontginningsvelden in een bos: Meldersveld, Lochtveld en Eikelenbosserveld. Het gebied dat nu het huidige dorp Melderslo en het gehucht Eikelenbos vormt is al eeuwenlang bewoond. Toen bestond de bebouwing uit tientallen verspreid liggende boerderijen rond de ontginningsvelden. Pas in de 20ste eeuw groeide Melderslo uit tot een dorp. Melderslo wordt het blauwe bessendorp genoemd omdat 25% (per 2007) van de Nederlandse blauwe bessen er gekweekt worden. Tijdens de carnavalsperiode wordt het dorp omgedoopt tot het Vlaskoppenrijk.
ca 1820 ontginningsvelden Melders en Locht
ca 1820 ontginningsvelden Melders en Locht

Inhoud

Geschiedenis

Eerste sporen

Archeologisch onderzoek wijst uit dat er al duizenden jaren voor Christus, in de prehistorie, mensen gewoond en geleefd hebben in Melderslo. Ze woonden op de hoger geleden zandgronden. Uit de Romeinse tijd (12 voor Christus tot 450 na Christus) en de vroege middeleeuwen (450 tot 1000 na Christus) zijn geen bewijzen van menselijke bewoning gevonden.

De oudst bekende schriftelijke vermelding van menselijke bewoning dateert uit 1394. In deze bron wordt gesproken over het Meldersloervelde. Archeologisch onderzoek wijst uit dat de feitelijke bewoning een paar eeuwen ouder is: aan het ontginningsveld Eikelenbos zijn vondsten aangetroffen daterend uit circa 1200. Waarschijnlijk was de bewoning in Melderslo in de middeleeuwen gekoppeld aan de vestiging van mensen in het gehucht Berkel (het latere dorp Horst, gelegen op circa 3 kilometer afstand) en het kasteel Ter Horst (op circa 1 kilometer afstand).

ca 1820 ontginningsvelden Eikelenbos
ca 1820 ontginningsveld Eikelenbos

Landbouw

De geschiedenis van Melderslo is vooral bepaald door de landbouw. De natuurlijke omstandigheden voor landbouw waren ongunstig. Arme zandgronden overheersten. Grote heidevelden bepaalden het aanzien. De eerste bewoners vestigden zich aan de rand van de hoger gelegen zandgronden. Door verrijking met heideplaggen en mest van dieren gemengd met stro werden de hoger gelegen zandgronden geschikt gemaakt voor akkerbouw. In de loop der eeuwen werden deze hoge gronden door menselijke inbreng circa 50 centimeter opgehoogd. Zo ontstonden geleidelijk de gehuchten Melderslo en Eikelenbos. Eeuwenlang bestonden deze gehuchten uit enkele tientallen boerderijen. Tot aan het begin van de twintigste eeuw woonden er niet meer dan een paar honderd mensen. Ze leefden bijna allemaal van de landbouw. De meeste boeren beschikten over enkele stuks vee en een beetje akkerbouw- en weidegrond. De opbrengsten waren normaal gesproken net voldoende om te overleven. Maar als er ziektes of droogte heersten, kregen de mensen het al snel moeilijk.

Herkomst naam 'Melderslo'

De herkomst van de naam 'Melderslo' is onzeker. Mogelijk is de betekenis milde plaats in bos. Hierbij wordt melder afgeleid van het germaanse mildreda en lo van open plaats in een bos. Andere mogelijke betekenissen zijn zandheuvel in bos (hierbij wordt melder afgeleid van zandheuvel) of onkruid in bos (hierbij wordt melde afgeleid van het onkruid melde). Onwaarschijnlijk is dat melder verband zou houden met de vogelnaam merel.

School en kerk

Belangrijk voor de ontwikkeling van Melderslo was dat de boeren rond 1900 over kunstmest konden beschikken. Vanaf dat moment kon men de heidevelden ontginnen. Ze werden omgezet in akkerland. Het aantal inwoners van Melderslo begon toen te groeien. Daarom besloot de gemeenteraad van Horst in 1916 om een school te bouwen in Melderslo. De architect hiervan was Caspar Franssen (1860-1932) uit Roermond. De school was in 1917 klaar. Het dorp had nu zijn eerste gemeenschappelijke gebouw.

Maar wat is een dorp zonder kerk? De inwoners van Melderslo en Eikelenbos gingen altijd in Horst naar de kerk. Een eigen kerk in Melderslo bouwen was wel duur. Vanaf 1919 verzamelden de bewoners op allerlei manieren geld. Een deel van dit geld werd bijeengebracht via de winst van een in 1919 opgerichte coöperatieve winkel.

In 1921 werd de Sint Odakerk gebouwd, naar ontwerp van de uit Venray afkomstige architect A. Martens (eerste helft 20e eeuw - ?). De kerk werd gebouwd tegenover de coöperatieve winkel en de school. In 1932 bleek de kerk te klein te zijn om alle kerkgangers te kunnen herbergen. 's Zomers moesten velen de mis in de open lucht volgen. Vergroting van het gebouw was daarom een absolute noodzaak. De kerk werd met acht meter verlengd en bovendien voorzien van een toren. Architect was Joseph Franssen (1893-1968) uit Roermond. De verbouwde kerk bleef uiteindelijk niet meer dan 10 jaar staan. In de nacht van 23 op 24 november 1944 werden de toren en kerk opgeblazen door de terugtrekkende Duitsers. Direct na de oorlog werd de Maastrichtse architect Alphons Boosten (1893-1951) aangezocht voor de bouw van een nieuwe kerk. In 1946 werd het eerste ontwerp voor de kerk ingeleverd maar dit werd afgekeurd omdat het te groots was en het een gebrek aan dorpskarakter had. Het ontwerp van 1948 werd wel goedgekeurd. Opvallend in dit ontwerp is de pijlvormige plattegrond, met twee schuin naar het koor geplaatste transeptarmen. Diverse vertragingen zorgden ervoor dat pas in 1951 kon worden begonnen met de bouw. Uiteindelijk was de kerk in april 1953 zover klaar dat ze in gebruik kon worden genomen. In 1954 werden in de nieuwe kerk glas-in-loodramen geplaatst, ontworpen door de beroemde glazenier Joep Nicolas (1897-1972).

Ter herinnering aan de in 1944 verwoeste kerk werd in 1979 een monument voor de nieuwe kerk geplaatst. Het monument is een zonnewijzer die is geplaatst op een blok steen dat afkomstig is van de vooroorlogse kerk.

Voor nieuwe kerk monument met steen afkomstig van de in 1944 verwoeste kerk
Voor nieuwe kerk monument met steen afkomstig van de in 1944 verwoeste kerk

Groei inwoners en welvaart

Kort na de Tweede Wereldoorlog woonden er in Melderslo elfhonderd mensen. Het aantal inwoners in het jaar 2008 ligt rond de tweeduizend. Niet alleen het aantal inwoners, maar ook de welvaart groeide. De bedrijven in de landbouw en veeteelt werden steeds groter.

Tuinbouw en asperges- en champignonteelt werden in Melderslo heel belangrijk. Per 2007 wordt 25% van de Nederlandse blauwe bessen gekweekt in Melderslo. Maar de inwoners werkten niet meer alleen in de landbouw. Veel mensen vonden werk buiten Melderslo. Ze gingen vooral werken in de industrie en in de dienstverlening. Ook kwamen er steeds meer mensen te wonen die niet in het dorp waren geboren.

Cultuur

Door de bouw van de school in 1917 en de kerk in 1921 was Melderslo eindelijk een echt dorp geworden. Er werden vanaf toen ook allerlei clubs en verenigingen opgericht. Het verenigingsleven in Melderslo is sinds 1917 altijd bloeiend geweest. De laatste decenia hebben sommige verenigingen wel te kampen met een afnemend ledental.

Melderslo beschikt sinds 1948 over een eigen weekblad: De Kwaker. Dit bevat verenigingsnieuws, jubilea, baby’s, overledenen en ander nieuws van en over Melderslo.

Verenigingen

Hieronder de lijst met verenigingen in Melderslo. Tussen haakjes jaar van oprichting en indien van toepassing jaar van opheffing.

Verenigingen onstaan voor bouw kerk (1921)

  • eiervereniging Eikelenbos (rond Eerste Wereldoorlog – begin jaren 1960)
  • eiervereniging Melderslo (rond Eerste Wereldoorlog – begin jaren 1960)
  • boerenbond Melderslo, in 1973 gefuseerd (1917)
  • coöperatieve verbruiksvereniging (1919 – 1983)

Verenigingen ontstaan voor einde Tweede Wereldoorlog (1945)

  • kerkkoor (1921)
  • verschillende kerkelijke verenigingen, broederschappen en congregaties (1921 - jaren 1960)
  • boerenleenbank Melderslo, later gefuseerd in Rabobank Maashorst (1923)
  • jonge boeren in Jonge Boeren en Tuindersbond (JBTB) later Katholieke Plattelands Jongeren (KPJ) (1924)
  • fanfare Eendracht (1925)
  • handboogschutterij Sint Anna (1928 - 1935)
  • boerinnen in Boerinnenbond, later Limburgse Vrouwenbond (LVB) afdeling Melderslo (1932)
  • ruiterclub Sint Isodorus (voor 1932 - 1958)
  • mannelijke jeugd tussen 12 en 17 jaar katholiek vormen in Jonge Wacht (1936 – 1941)
  • Gregoriaanskoor (1942)
  • beugelclub De Knippers (1942)

Verenigingen ontstaan na 1945

  • voetbalvereniging Rooms-Katholieke Sportvereniging (RKSV) Melderslo (1945)
  • tuinbouwvereniging Melderslo, later gefuseerd (1945)
  • toneelvereniging In Vriendschap Omhoog (kort na Tweede Wereldoorlog - 1969)
  • vrouwelijk jeugd tussen 12 en 18 jaar katholiek vormen in Jonge Garde, later Meisjesgilde (kort na Tweede Wereldoorlog – 1976)
  • jagersvereniging Vlasjagers (na Tweede Wereldoorlog)
  • jonge boerinnen in Bond voor Jonge Boerinnen (BJB) afdeling Melderslo (rond 1948 – 1970)
  • drumband (1957)
  • bejaardenvereniging Katholieke Bond van Ouderen (KBO) (1960)
  • korfbalclub De Merels (1961)
  • carnavalsvereniging Vlaskop (1962)
  • blaaskapel Boerenblaaskapel, later Hofkapel, later Die Merlo Freunde (1962 - 2006)
  • biljartclub Tot Ons Plezier (TOP '63) (1963)
  • jongerenverening Jong Nederland Melderslo, Sint Josephgilde (1965)
  • volleybalclub Olsredlem (circa 1965)
  • dameskoor (1967)
  • ponyclub De Dravertjes (1967)
  • champignonkwekersvereniging (1970 - 1973)
  • comité dorpsbelangen, later dorpsraad Melderslo (1971)
  • heemkundevereniging Geschiedenis Melderslo (1973)
  • volksdansen bejaarden (1974)
  • polstokspringen Melderslo (1977 - circa 1999)
  • peuterspeelzaal Wip-In Melderslo (1979)
  • gemengde zangvereniging Merula (1979)
  • jongerenkoor Vocalgroup Cantarello (1984)
  • joekskapel Kloar Taal (1987)
  • schietvereniging S.V. De Korrel (1992)
  • kindervakantie-werk Melderslo (KVW) (?)
  • politie honden vereniging De Trouwe Makker (?)
  • kinderkoor Vlasrakkers (?)
  • ouderenkoor (?)
  • dartclub D.C. De Melderse (?)

Vriendengroepen

  • vriendengroep Paradijsvogels (1960)
  • vriendengroep Nachtdravers (circa 1960 – circa 1980)
  • autocrossclub De Paradijsracers (1972)
  • vriendengroep Bierbuffels (circa 1988)
  • vriendengroep De Duckies (circa 1990)
  • vriendengroep De Vijf van Maastricht (circa 1993)
  • vriendengroep Weej onder ons en noeit thoes (circa 1993)

Balgooien

Bijzonder voor Nederland is het jaarlijkse Balgooien in Melderslo. Echtparen die het afgelopen jaar getrouwd zijn gooien fruit en snoep naar een schare kinderen die ‘bal-bal-bal' staat te roepen. Dit raadselachtige gebruik, dat behalve in Horst, America, Meterik en Melderslo nergens in de wijde omtrek voorkomt. Deze traditie is ouder dan 1836. Over de oorsprong van het balgooien doen verschillende verklaringen de ronde, maar van geen enkele kan worden bewezen dat het de juiste is. Sommigen zeggen dat het balgooien diende als compensatie voor de jeugd in de tijd dat Horst nog geen officieel carnaval vierde. Anderen beweren dat jonggehuwden met het balgooien Gods zegen willen afsmeken om hun huwelijk met kinderen te zegenen. In die visie zou balgooien dus een vruchtbaarheidsrite zijn. Dat verklaart het gooien van vruchten – symbool van vruchtbaarheid – uit het slaapkamerraam naar jonge kinderen. Moeten we deze verklaring geloven dan zou balgooien, net als carnaval, dus een heidense afstamming hebben.

Meer achtergrondinformatie Balgooien

Toekomst

In 2008 staat de oplevering gepland van een multifunctioneel centrum in Melderslo. In dit gebouw moeten alle verenigingen onder de pannen komen. Tot die tijd zijn de verenigingen verspreid over verschillende locaties.

Bezienswaardigheden

Museum:

Rijksmonumenten:

Dorpsmonumenten:

Landschapskenmerken:

Jaarlijkse evenementen

  • Beugelclub koppeltoernooi: januari/ februari
  • Optocht tijdens Carnaval: maandag van de Carnaval
  • Balgooien: eerste zondag van de vasten
  • Voetbalwedstrijd tussen veteranen Melderslo en Kapelle (Duitsland): juni en oktober
  • Kermis: laatste weekend van juli
  • Melderslo kennedy mars: 3e weekend van augustus
  • Melderse liedjes zingen in ruil voor snoep, Sint Maarten: rond 11 november

Tourisme

Overnachten in Melderslo:

  • verschillende Campings
  • verschillende B&B

Fietsroutes

Wandelroute

  • Historische wandelroute “Melders ommetje” (in oprichting) van 5 km

Boeken

  • Geschiedenis van Melderslo. C.A.H. Claassens e.a. [redactie], Melderslo Destijds: de geschiedenis van Melderslo tot 1971 (Melderslo 1994)
  • Carnavalsvereniging 33 jaar. Thea Cox e.a. [redactie], Zonne göje ...: 33 jaar carnavalsvereniging De Vlasköp (Melderslo 1995)
  • Voetbalvereniging 50 jaar. Wim Moorman e.a. [redactie], 50 jaar R.K.S.V. Melderslo (Melderslo 1995)
  • Muziekvereniging 75 jaar. Wim Moorman, Er zit muziek in Horst aan de Maas (Melderslo 2000)

Externe links

Site met een complete verzameling van alle Melderslo links